Tobie Polsko! Oznaczenie grobów czeladzkich weteranów powstań śląskich

12 października na cmentarzu parafialnym przy ul. Nowopogońskiej odbyła się podniosła uroczystość oznaczenia grobów powstańców śląskich znakiem pamięci „Tobie Polsko” zorganizowana przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach, Miasto Czeladź oraz Muzeum Saturn.

W wydarzeniu udział wzięli: zastępca burmistrza ds. społecznych Beata Zawiła, przewodniczący Rady Miejskiej w Czeladzi Dominik Penar, przewodniczący Rady Powiatu Będzińskiego Jan Powałka, proboszcz parafii pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika ks. kanonik Jarosław Wolski, naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach Jan Kwaśniewicz, a także delegacje Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych Koło Czeladź, Stowarzyszenia Miłośników Czeladzi, Harcerskiego Kręgu Seniorów. Szczególnymi uczestnikami wydarzenia byli potomkowie rodzin czeladzkich weteranów powstań śląskich. Poczet sztandarowy wystawiło Miasto Czeladź.

Uroczystość rozpoczęła się przy grobie śp. Teodora Makowskiego, przy którym wartę honorową zaciągnęli kadeci z klasy mundurowej Zespołu Szkół Ogólnokształcących i Technicznych w Czeladzi. Po przywitaniu gości przez dyrektor Muzeum Saturn Iwonę Szaleniec i wygłoszeniu słowa wstępnego głos zabrała zastępca burmistrza Beata Zawiła, a następnie naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach Jan Kwaśniewicz, który przybliżył ideę akcji „Powstańcy to wiara, nadzieja i cud - ocalmy groby Powstańców Śląskich od zapomnienia!” mającą na celu zewidencjonowanie jak największej liczby grobów, w których spoczywają powstańcy śląscy, a dotąd nie figurujących w dostępnych ewidencjach prowadzonych przez instytucje samorządowe i państwowe. W imieniu rodzin niezmiennie trwających na straży opiekunów wspomnień, marzeń i wartości niegdyś przekazanych im przez swoich ojców, dziadków i wujów głos zabrał Teodor Makowski junior.

Po modlitwie w intencji zmarłych powstańców poprowadzonej przez ks. kanonika Jarosława Wolskiego przystąpiono do aktu oznaczenia grobu znakiem pamięci „Tobie Polsko”. Uroczystość kontynuowano przy pozostałych mogiłach uczestników powstań śląskich w określonym porządku: przedstawienie biogramów, modlitwa i poświęcenie grobu, akt dekoracji. W ten sposób oznaczonych stosownym znakiem zostały nagrobki śp. Edwarda Sztajera, Stanisława Gnacika, Franciszka Derdy, Mieczysława Rojewskiego oraz Stanisława Sojki. Warto zaznaczyć, iż w dotarciu do żyjących potomków weteranów powstań śląskich, jak również gromadzeniu archiwaliów Muzeum Saturn aktywnie współpracowało ze Stowarzyszeniem Miłośników Czeladzi.

Akcja oznaczania grobów znakiem pamięci opracowanym przez Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach rozpoczęła się 5 lipca 2021 r. w dzień setnej rocznicy zakończenia III powstania śląskiego. Wykonany z porcelany nagrobnej znak pamięci „Tobie Polsko” ma formę proporczyka o wymiarach 20 cm x 8 cm. Umieszczono na nim inwokację „Tobie Polsko”, pod którą znajduje się wizerunek orła otoczonego datami powstań, a poniżej napisy „Grób Powstańca Śląskiego” i „Instytut Pamięci Narodowej”. Proporczyk jest wzorowany na sztandarze powstańczym „Tobie Polsko” pochodzącym z początku 1920 r. utworzonym w pracowni znajdującej się przy redakcji „Katolika” w Bytomiu, obecnie zaś przechowywanym w Muzeum Czynu Powstańczego w Górze Św. Anny.